[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Istnieją teorie alternatywne względem teorii kwantów, pozwalające przewi-dywać obserwowalne skutki.Powstają, ponieważ teoria kwantów pomija pewnezmienne, które mogłyby odpowiadać za całkowite wyjaśnienie wszystkich zja-wisk zachodzących na mikropoziomie.Te nowe teorie uwzględniające ukrytezmienne nie są, oczywiście, próbą cofnięcia się do czasów, kiedy jeszcze niemieliśmy teorii kwantów, zarazem jednak są deterministyczne.Nie zgadzają sięz teorią kwantów i nie można powiedzieć, żeby cieszyły się dużym poparciem pra-wowiernych fizyków.Stanowią wręcz przedmiot pogardliwych uwag z ich strony.Jednak i na nich nie należy za bardzo polegać.Warto pamiętać, że byli jeszczebardziej oporni wobec teorii kwantów, kiedy się ona pojawiła.Czwarta kwestia dotyczy relacji między domniemanym indeterminizmem namikropoziomie a prawdą o tym, co się dzieje na makropoziomie, włączając w to54 komórki nerwowe.Często uważa się, że indeterminizm mikropoziomu nie prze-kłada się na indeterminizm makropoziomu.Skutek każdego spośród wielu moż-liwych niezdeterminowanych zdarzeń na mikropoziomie będzie taki sam na ma-kropoziomie.Z drugiej strony mówi się niekiedy i to nie zawsze jedynie po to,aby zachować sprawcę z teorii wolnej woli że mikroindeterminizm niesie zesobą indeterminizm rzeczywistego świata.Moja opinia w tej sprawie różni się od przekonań powszechnie podzielanychprzez fizyków, co jednak niekoniecznie może świadczyć na jego niekorzyść.Jeże-li powiemy, że indeterminizm, choć prawdziwy w świecie cząstek, nie przekładasię jednak na świat, w którym żyją ludzie, to znajdziemy się z powrotem tam,skąd wyszliśmy.Ale z drugiej strony skoro stwierdzimy, że mikroindeter-minizm powoduje występowanie nieprzewidywalnych zdarzeń w rzeczywistymświecie, to gdzie są tego dowody? Dlaczego nikt nie zaobserwował zajścia które-goś z tych nieprzewidywalnych zdarzeń? Na przykład, że żadna łyżka nigdy niezaczęła lewitować, skoro drobne zdarzenia w jej wnętrzu mogły się niespodzie-wanie skonfigurować w sprzyjający temu sposób? Zwykle odpowiada się na to,że jakiekolwiek lewitacje są z tych czy innych powodów tak nieprawdopo-dobne, że w ogóle nie ma się co nad tym zastanawiać.Nie całkiem to do mnieprzemawia.Jeśli prawdą jest, że w rzeczywistym świecie panuje indeterminizm,a przytoczenie dowodu na to przyniosłoby Nagrodę Nobla, to do chwili obecnejspodziewałbym się przynajmniej jakiegoś niewielkiego niepodważalnego dowo-du.Trzeba jeszcze rozważyć rozmaite obiekcje odnośnie do naszej teorii determi-nizmu.Są one przedmiotem następnego rozdziału, więc powstrzymajmy się odkonkluzji w kwestii jej prawdziwości aż do jego zakończenia.W tym miejscunatomiast powiedzmy o dwóch rzeczach.Jedna łączy się z poglądem, że istnieje mikroindeterminizm, ale nie przeczy touwarunkowaniu wszystkiego innego, nie wyłączając zdarzeń neuronowych.Jestto wspomniany już niemal-determinizm, nazywany także naturalizmem.Jeśli po-gląd ów jest prawdziwy, to, podobnie jak determinizm, powoduje powstanie waż-nego problemu którym się wkrótce zajmiemy wolności, odpowiedzialnościi tak dalej.Widać zatem, że zagadnienie wolności i odpowiedzialności nie zale-ży od prawdziwości, czy też możliwej prawdziwości tego, że całe nasze osobistedoświadczenie to kwestia przyczyn i skutków.Można być zarazem mikroindeter-ministą i makrodeterministą i napotkać ten sam problem.Druga i ostatnia rzecz to jeszcze jeden zarzut wobec filozofii umysłu i działa-nia rozpatrywanej w kategoriach wolnej woli.Możemy teraz stwierdzić, że nie jestona zgodna z interpretacją teorii kwantów, od której zdawała się zależeć.Spójrz-my na to w świetle teorii z ukrytą zmienną.Z oczywistych powodów teoria tegorodzaju może być atrakcyjna dla deterministy.Widać jasno, że opowieść o wolnejwoli jest taką właśnie teorią ukrytej zmiennej, mówi bowiem, że teoria kwantów55 wraz z niewyjaśnialnymi zdarzeniami neuronowymi i umysłowymi gwarantujenam nieuwarunkowaną egzystencję.Wyjaśnienia tych faktów ma nam jednak do-starczać istnienie sprawcy, które czyni nas odpowiedzialnymi.Jednak to właśniezdanie można słusznie uznać za niezgodne z teorią kwantów, którą zwolennicywolnej woli na wstępie uznają za kompletną i prawdziwą.Czy nasza teoria determinizmu plasuje się zatem na tym samym poziomie coopowieść o wolnej woli? Czy obie są po prostu sprzeczne z teorią kwantów? Niejest to dobre podsumowanie.Determinizm zaprzecza interpretacji teorii kwantów.Wolna wola, jak się zdaje, pewne fakty przyjmuje, jednocześnie im zaprzecza-jąc.Przyjmuje po to, aby uniknąć przyczynowości zdarzeń.Zaprzecza natomiast,gdy w ostateczności uznaje zdarzenia za uwarunkowane.Nie jest to dla teorii naj-szczęśliwsze.Być może wolna wola nie powinna próbować się uwspółcześniać
[ Pobierz całość w formacie PDF ]