[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.I rzeczywiście, trust cukrowy ustalił ceny monopolowe i otrzymał takie dochody, żemógł płacić po 10% dywidendy od kapitału siedmiokrotnie �rozwodnionego�, czyli prawie70% od kapitału rzeczywiście wniesionego przy zakładaniu trustu! W r.1909 kapitał trustuwynosił 90 mln dolarów.W ciągu 22 lat przeszło dziesięciokrotne zwiększenie kapitału.We Francji panowanie �oligarchii finansowej� (�Przeciw oligarchii finansowej we Fran-cji� tytuł znanej książki Lysisa, której piąte wydanie wyszło w r.1908) przybrało tylkonieco zmienioną formę.Cztery największe banki korzystają nie ze względnego, lecz z �abso-lutnego monopolu� przy emisji papierów wartościowych.Faktycznie jest to �trust wielkichbanków�.A monopol zapewnia monopolowe zyski z emisji.Przy pożyczkach kraj zaciągają-cy pożyczkę otrzymuje zazwyczaj nie więcej niż 90�/o całej sumy; 10% przypada bankom iinnym pośrednikom.Zysk banków z pożyczki rosyjsko-chińskiej w sumie 400 mln frankówwynosił 8%, z rosyjskiej (r.1904) wysokości 800 mln franków 10%, z marokańskiej (r.1904) wysokości 62 1/2 mln 18 3/4 %.Kapitalizm, który rozpoczął swój rozwój od drob-nego kapitału lichwiarskiego, kończy ten rozwój olbrzymim kapitałem lichwiarskim.�Fran-cuzi to lichwiarze Europy�, powiada Lysis.Wszystkie warunki życia ekonomicznego ule-gają głębokiej zmianie wskutek tego przeistoczenia się kapitalizmu.Przy zastoju ludności,przemysłu, handlu, transportu morskiego �kraj� może się bogacić z lichwy.�Pięćdziesiątosób, reprezentując kapitał w wysokości 8 mln franków, może rozporządzać dwoma miliar-dami w czterech bankach�.Znany już nam system �udziałów� prowadzi do tych samychskutków: jeden z największych banków, �Towarzystwo Generalne� (�Societe Generale�),emituje 64.000 obligacji �towarzystwa-córki� �Rafinerie w Egipcie�.Kurs emisji wynosi150%, czyli bank zarabia 50 kop.od rubla.Okazało się, że dywidendy tego towarzystwa byłyfikcyjne, �publiczność� straciła od 90 do 100 mln franków; jeden z dyrektorów �Towarzy-stwa Generalnego� był członkiem zarządu �Rafineryj�.Nic więc dziwnego, że autor zmuszo-ny jest wysnuć wniosek: �republika francuska jest to monarchia finansowa�; �całkowite pa-nowanie oligarchii finansowej; panuje ona i nad prasą, i nad rządem�60.Wyjątkowo wysoka zyskowność emisji papierów wartościowych, jako jednej z głównychoperacji kapitału finansowego, odgrywa bardzo ważną rolę w rozwoju i utrwaleniu oligarchiifinansowej.�Wewnątrz kraju nie ma ani jednego interesu, który by dawał choć w przybliże-niu tak wysoki zysk, jak pośredniczenie przy emisji pożyczek zagranicznych� mówi nie-mieckie pismo �Die Bank�61.58Produgol �Rosyjskie Towarzystwo do Handlu Paliwem Mineralnym Zagłębia Do-nieckiego�, założone w r.1906.59Prodameta Towarzystwo Sprzedaży Wyrobów Rosyjskich Zakładów Metalurgicznych�, zalożone w r.1901.60Lysis: �Contre l'oligarchie financiere en France�, 5 edition, P.1908, p.p.II, 12, 26, 39, 40, 48.61�Die Bank�, 1913, N.7, S.630.32 �Nie ma ani jednej operacji bankowej, która by przynosiła taki wysoki zysk jak emisja�.Według danych �Ekonomisty Niemieckiego� zysk z emisji papierów przedsiębiorstw prze-mysłowych wynosił średnio w roku:1895 38,6%1896 36,1%1897 66,7%1898 67,7%1899 66,9%1900 55,2%�W przeciągu dziesięciu lat, 1891 1900, na emisji niemieckich papierów przemysłowych �zarobiono�przeszło jeden miliard�62.Jeżeli w czasie ożywienia w przemyśle zyski kapitału finansowego są niezmiernie wielkie,to w czasie upadku giną przedsiębiorstwa drobne i słabe, wielkie zaś banki �biorą udział� wskupywaniu ich tanim kosztem albo w zyskownych �uzdrawianiach� i �reorganizacjach�.Przy �uzdrawianiu� przedsiębiorstw, przynoszących straty, �kapitał akcyjny obniża się, tj.dochód rozkłada się na mniejszy kapitał i w przyszłości liczy się już tylko od niego.Albo też,jeżeli dochodowość zmniejszyła się do zera, przyciąga się nowy kapitał, który w połączeniu zmniej dochodowym starym teraz będzie dawał już dochód dostateczny.Mówiąc nawiasem dodaje Hilferding wszystkie te uzdrawiania i reorganizacje mają dwojakie znaczenie dlabanków: po pierwsze, jako zyskowna operacja, i po drugie, jako dogodna okazja do uzależ-nienia od siebie znajdujących się w potrzebie towarzystw�63
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
