[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.utratę zdolności do działania zależnego odwoli.Nietrzymanie moczu i kału może występować w uszkodzeniach obupłatów czołowych.Duus (1989) podaje opis skutków przedczołowej leuko-tomii wykonywanej z powodu chorób psychicznych (obecnie te zabiegi, pole-gające na obustronnym przerwaniu wszystkich połączeń, dochodzących doczołowo-oczodołowych obszarów kojarzeniowych, nie są już stosowane).Chorzy są bezkrytyczni, wykazują skłonność do wesołkowatości, odhamo-wanie w zakresie zachowania ogólnego i seksualnego.Chorzy z guzem mózguw okolicy oczodołowej płata czołowego cechują się egoizmem, cieszą z cu-dzego nieszczęścia, mają skłonności kryminalne, a także występuje u nichzmienność nastroju: początkowa euforia zamienia się w dysforię, wybuchajązłością, pojawia się skłonność do samogwałtu, nadmiernego jedzenia i picia.Częstym objawem są napady padaczkowe.Do zasadniczych pól ruchowych należy pole 4, które daje początek dro-dze piramidowej.Pola w zakręcie przedśrodkowym są ściśle uporządkowane:w dolnej części zakrętu przedśrodkowego znajdują się ośrodki ruchowe dlamięśni krtani, gardła, podniebienia, twarzy, kończyny górnej i tułowia, a napowierzchni przyśrodkowej dla kończyny dolnej - można to zoobrazowaćw postaci zniekształconego człowieczka (homunkulus ruchowy).Obszar przed-ruchowy stanowią dwa pola 6 i 8.Kora przedruchowa (pole 6) odgrywa rolęw kontroli mięśni proksymalnych i osiowych.Kora pierwotnie ruchowa, przed-ruchowa (pole 6) jest połączona z móżdżkiem za pośrednictwem drogiczołowo-mostowej.Pole 8 jest związane z ruchami dowolnymi gałki ocznej.Jego zniszczenie powoduje skojarzone zbaczanie gałek ocznych w stronę og-niska chorobowego.Ruchowy ośrodek mowy (pole Broca) obejmuje 44 pole Brodmanna,tzn.tylną część dolnego zakrętu czołowego.U osób praworęcznych ośrodekten znajduje się w lewym płacie czołowym.Zmiana ogniskowa w tej okolicywywołuje afazje ruchową (są to nabyte zaburzenia mowy); chory nie możewypowiedzieć słów spontanicznie ani przy ich powtarzaniu czy czytaniu.Rozu-mienie mowy jest zachowane.Jest interesujące, że pacjent może całkiem dobrześpiewać, jeśli nie jest muzykiem.Jeżeli postrzega muzykę jako język, to ten 88typ ekspresji będzie również zaburzony.Pod wpływem emocji mogą być pra-widłowo artykułowane przekleństwa (Weiner, Lewitt 1997).Do ciekawych zagadnień należy wpływ na afazje znajomości kilku języ-ków.Afazja w zakresie jednego języka dotyczy także i innego.Do istotnychczynników należą wiek, w którym rozpoczęto naukę języka, to czy dany czło-wiek uczył się jednocześnie więcej niż jednego języka, czy nauka językówodbywała się po kolei.Rolak (1996) podaje regułę Ribota i prawo Pitersa.Reguła Ribota mówi,że język, którego ktoś nauczył się w pierwszej kolejności jest automatyczniewpisany i w konsekwencji lepiej chroniony w przypadkach zagrażającychwystąpieniem afazji.Według prawa Pitersa język najwcześniej nauczonyi używany jest tym językiem, który jest najlepiej chroniony w afazji.Obraz kliniczny afazji zależy od wieku.U ludzi młodych, z dużą plastycz-nością mózgu, istnieje możliwość szybkiego wyrównania zaburzeń.U starcówustępują one trudniej.Wpływ ma także dynamika procesu chorobowego: inaczejkształtuje się, gdy proces chorobowy rozwija się ostro, inaczej, kiedy powolinarasta.Wpływ ma także stan psychiczny chorego: podniecenie, wzruszeniepotęguje zaburzenia mowy.Płat ciemieniowyPłat ciemieniowy (łac.lobus parietalis) jest głównym obszarem czucio-wym kory mózgowej.Pole 5 i 7 należą do czuciowych pól kojarzeniowych niezbędnych do sca-lania czucia skórnego.Zakręt nadbrzeżny i kątowy oraz przyległe części zakrętuzaśrodkowego odpowiedzialne są za stereoagnozję (ocena kształtu przedmio-tów wyczuwalnych ręką oraz materiału, z którego jest sporządzony dany przed-miot) i zaburzenia orientacji schematu własnego ciała.Smakowy obszar korowy położony jest w okolicy wieczka czołowo-ciemie-niowego ponad bruzdą boczną.Odpowiada polu 43 oraz wyspie.Zakręt kątowy to pole 39.Uszkodzenie tej okolicy w półkuli dominującejpowoduje agrafię, dyskalkulię, niemożność rozróżniania stron prawej i lewej.Agrafia polega na upośledzeniu zdolności pisania.Dyskalkulia jest to zabu-rzenie zdolności liczenia.Chorzy z ogniskiem w polu 39 i 40 mają zaburze-nia przestrzenne, często tracą orientację we własnym mieszkaniu.Pole 40 łączy informacje czuciowe, słuchowe i wzrokowe, jego uszkodzeniepowoduje apraksję, czyli upośledzenie precyzyjnych, celowych ruchów.Ruchystają się dziwaczne, groteskowe.Apraksja w czynnościach życia codziennego 89polega na nieumiejętności ubierania i rozbierania się, chociaż pacjent nie maniedowładów, rozumie polecenie, nie ma upośledzonego czucia ułożenia.Kora pierwotnie czuciowa znajduje się w obrębie zakrętu przedśrodko-wego i w tylnej części płacika okołośrodkowego.Ośrodki zlokalizowane sąw polach cytoarchitektonicznych 3a, 3b, 2, 1, gdzie opracowywane są bodzceczucia powierzchniowego i głębokiego, i ich precyzyjne różnicowanie.Soma-totopia ośrodków czuciowych jest podobna do ośrodków ruchowych pola pira-midowego.Zniszczenie zakrętu zaśrodkowego powoduje utratę czucia o zasięgu odpo-wiadającym lokalizacji uszkodzenia korowego.Pierwszorzędowe pole czu-ciowe i ruchowe mają w korze mózgu układ przylegających odbić lustrzanychi są zorganizowane somatotopowo w postaci zniekształconego człowieczka(homunkulus czuciowy).Droga ciemieniowo-mostowa bierze początek z pól1, 2, 3, 5 i przechodzi przez tylną odnogę torebki wewnętrznej.U chorych z guzami płata ciemieniowego na plan pierwszy wysuwają sięzaburzenia czucia.Częste są zaburzenia orientacji przestrzennej.Chory niepamięta, jaką drogą może wrócić do domu, gubi się we własnym mieszkaniu- nie może np.trafić do łóżka.Nie potrafi wykonać zwykłych, prostych czyn-ności, np.zapiąć guzika, zapalić papierosa.Płat skroniowyW płacie skroniowym (łac.lobus temporalis) pola 38, 20, 21, 22 i 42należą do pól kojarzeniowych.W polu 22 rozpoczyna się droga skroniowo-mostowa, która okrąża skorupę i przez odcinek podsoczewkowy torebki we-wnętrznej dąży do bocznych części odnóg mostu, a stąd do kory móżdżku.Afazja sensoryczna (tzw
[ Pobierz całość w formacie PDF ]