[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.9.7.Przemiana austenitu w perlit przy powolnym chÅ‚odzeniu trwa bardzodÅ‚ugo, a powstajÄ…cy perlit skÅ‚ada siÄ™ z pÅ‚ytek wyraznie rozróżnialnych przypowiÄ™kszeniach stosowanych w mikroskopie Å›wietlnym nazywa siÄ™ gogrubodyspersyjnym.Ze wzrostem szybkoÅ›ci chÅ‚odzenia obniża siÄ™ temperaturaprzemiany, skraca czas i roÅ›nie ilość zarodków cementytu tak, że powstajÄ…cyperlit charakteryzuje coraz wiÄ™ksze rozdrobnienie - dyspersja.StopieÅ„dyspersji perlitu wywiera wpÅ‚yw na jego wÅ‚asnoÅ›ci.Perlit drobnodyspersyjnyma wyższÄ… twardość i wytrzymaÅ‚ość niż perlit grubodyspersyjny.9.3.WyżarzanieZjawiska zachodzÄ…ce przy wyżarzaniuWyżarzanie jest rodzajem obróbki cieplnej wykorzystywanym bardzoszeroko w praktyce przemysÅ‚owej.Polega ono na nagrzaniu wsadu dookreÅ›lonej temperatury, wygrzaniu w tej temperaturze i powolnym chÅ‚odzeniuz szybkoÅ›ciÄ… pozwalajÄ…cÄ… na otrzymanie struktury w stanie równowagi lubzbliżonej do tego stanu.Powolne chÅ‚odzenie czyli studzenie oraz powstaniestruktury równowagi sÄ… podstawowymi cechami wyżarzania.SpoÅ›ród zjawisk fizykochemicznych, które umożliwiajÄ… przeprowadzeniewyżarzania, najważniejszymi sÄ…:" dyfuzja oraz samodyfuzja atomów, zachodzÄ…ca w stanie staÅ‚ym.Pozwala onana migracjÄ™ atomów w sieci krystalicznej materiaÅ‚u, powodujÄ…c np.wyrów-nanie skÅ‚adu chemicznego w ziarnach," przemiana alotropowa, polegajÄ…ca na przebudowie sieci krystalicznej," rekrystalizacja pozgniotowa (zgniotowa), powodujÄ…ca przebudowÄ™ struktury," zmiana rozpuszczalnoÅ›ci skÅ‚adników stopu w stanie staÅ‚ym, zależna odtemperatury," rozpad faz miÄ™dzymetalicznych w wysokiej temperaturze," zanikanie naprężeÅ„ pod wpÅ‚ywem dziaÅ‚ania temperatury. 213Ogólna charakterystyka wyżarzaniaPN-93/H-01200 definiuje rodzaje wyżarzania stosowane dla stopów żelazaoraz metali nieżelaznych.W tablicy 9.2 zestawiono rodzaje wyżarzaniastosowane dla stopów żelaza wedÅ‚ug malejÄ…cej temperatury wygrzewania,a zakresy temperatur wyżarzania na tle wykresu równowagi Fe-Fe3C przed-stawiono na rys.9.8.Tablica 9.2Rodzaje wyżarzania stopów żelaza wg PN-93/H-01200Stopy żelazaRodzaje wyżarzania:Stale Staliwa %7Å‚eliwabiaÅ‚e z grafitem1)ujednorodniajÄ…cegrafityzujÄ…ceprzegrzewajÄ…cenormalizujÄ…cezupeÅ‚neizotermiczneniezupeÅ‚nesferoidyzujÄ…ce(wahadÅ‚owei izotermiczne)zmiÄ™kczajÄ…cerekrystalizujÄ…ceodprężajÄ…cestabilizujÄ…ce1)nie dotyczy żeliwa ciÄ…gliwego 214Rys.9.8.Zakresy temperatur wyżarzania stali na tle wykresu równowagi Fe-Fe3C: 1 - ujedno-rodnianie, 2 - przegrzewanie, 3 - normalizowanie, 4 - wyżarzanie zupeÅ‚ne, 5 - zmiÄ™kczanie(sferoidyzacja), 6 - rekrystalizowanie, 7 - odprężanie, 8 - stabilizowanieRodzaje wyżarzania staliWyróżnia siÄ™ dwie grupy wyżarzania stali:1) z przemianÄ… fazowÄ… - ujednorodniajÄ…ce,- normalizujÄ…ce,- zupeÅ‚ne,- zmiÄ™kczajÄ…ce (sferoidyzujÄ…ce),- przegrzewajÄ…ce,2) bez przemiany fazowej - rekrystalizujÄ…ce,- odprężajÄ…ce. 215Wyżarzanie ujednorodniajÄ…ce stosuje siÄ™ głównie dla wlewków stalowychw celu usuniÄ™cia lub zmniejszenia segregacji dendrytycznej (mikrosegregacji).Zjawisko to powstaje w czasie krystalizacji i polega na zróżnicowaniu skÅ‚aduchemicznego w ziarnach pierwotnych (dendrytach) i może być przyczynÄ…pasmowoÅ›ci struktury wyrobu przerobionego plastycznie i anizotropii wÅ‚asno-Å›ci mechanicznych.Wyżarzanie ujednorodniajÄ…ce polega na kilkudziesiÄ™ciogodzinnym wy-grzewaniu wlewków w temperaturze 100-200°C poniżej linii solidus, prak-tycznie w 1050 - 1200°C i powolnym studzeniu.W tak wysokiej temperaturzei dÅ‚ugim czasie zabiegu wyrównuje siÄ™ skÅ‚ad chemiczny w obrÄ™bie ziarn drogÄ…dyfuzji skÅ‚adników oraz zmienia siÄ™ struktura z pierwotnej - dendrytycznejna wtórnÄ… - komórkowÄ…, ale gruboziarnistÄ….NiezbÄ™dne rozdrobnienie ziarnnastÄ™puje podczas przeróbki plastycznej na gorÄ…co, której poddaje siÄ™ ujed-norodnione wlewki.JeÅ›li ujednorodnieniu poddaje siÄ™ niekiedy odlewy staliw-ne, wówczas konieczne jest przeprowadzenie dodatkowej obróbki cieplnej dlarozdrobnienmia ziarna - wyżarzania normalizujÄ…cego.Wyżarzanie normalizujÄ…ce stosuje siÄ™ dla stali i staliw w celu polepszeniawÅ‚asnoÅ›ci mechanicznych przez wytworzenie jednolitej drobnoziarnistejstruktury.Wyżarzanie normalizujÄ…ce polega na nagrzaniu przedmiotu do tem-peratury 30-50°C powyżej Ac3 lub Accm, krótkim wygrzaniu, a nastÄ™pniestudzeniu w spokojnym powietrzu.PrzejÅ›cie przez zakres przemiany perlituw austenit wywoÅ‚uje rozdrobnienie ziarna, które zostaje zachowane dziÄ™kistosunkowo krótkiemu czasowi wygrzewania, a studzenie nie powoduje takżejego zmiany.Normalizowanie wykorzystuje siÄ™ dla usuniÄ™cia skutków przegrzania,tj
[ Pobierz całość w formacie PDF ]