[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.1078853 1931971 1979 / Rozmowa z Marcinem Zarembą Ale to Gierek wpisał do konstytucji przyjazń ze Związkiem Radzieckim.Jednocześnie uchodził za liberała jak wytłumaczyć tę sprzeczność?Nie ma tu żadnej sprzeczności.Cały ten liberalizm to tylko elementgry z Zachodem.Uczestniczyło w niej wiele krajów socjalistycznych,z ZSRR na czele.Moskwa uważała, że trzeba pozyskiwać kraje Za-chodu, na przykład Francję, i Gierek się do tego świetnie nadawał.Pamiętajmy, że Amerykanie też prowadzili swoją grę, która do końcanie jest jasna.Wiemy jedno, po klęsce w Wietnamie skończył się czasjastrzębi.Uznano, że tańsze i bardziej skuteczne od walenia w żela-zną kurtynę z armat jest podlewanie jej coca-colą.Nie znamy doku-mentów Departamentu Stanu na temat Polski, najprawdopodobniejdostrzeżono szansę, jeśli nie wyrwania Polski z radzieckiej konstela-cji, to przynajmniej osłabienia tych więzi.Przecież nieprzypadkowodo Polski przybyło trzech kolejnych prezydentów USA: Nixon, Fordi Carter.Wcześniej był tu Eisenhower, i to jeszcze nie jako prezy-dent.To o czymś świadczyło.Być może Amerykanie doszli do wniosku, a wspomniane wystą-pienie Brzezińskiego byłoby tego przykładem, że zmieniają się elityw krajach socjalistycznych, czasy rewolucji bolszewickiej odchodząw przeszłość i można starać się wyłuskać kraje bloku, uprawiającmiękką politykę.Podobną politykę uprawiali Niemcy.Warszawa niepozostała dłużna gdy w USA wybuchła afera Watergate, w Polscestarano się nie pisać o niej zbyt wiele, a w 1973 roku z KC popłynęłopolecenie, aby przed 1 września wyciszać kampanię antyniemiecką.Ekipa gierkowska starała się być koncyliacyjna.Stawką były kredyty.Co więc było stawką za wpisanie przyjazni z ZSRR do konstytucji?Właściwie nic.To był błąd.Być może za zmianą w konstytucji stałdług wdzięczności wobec Kremla pamiętano przecież, że prawdo-podobnie to list KPZR w pewnym momencie zdecydował o ustąpieniu194 1078853 24 maja 1977 w Warszawie w kościeleZwiętego Marcina działaczeGomułki.Może przemyślano politykę poprzednika,KOR ogłaszają głodówkę.kiedy panował no może nie chłód ale dystanswobec Moskwy.Gierek tymczasem ciągle prosił 11 stycznia 1978 rozpoczyna działalnośćo pieniądze i taki gest wydał mu się na miejscu.Towarzystwo Kursów Naukowych.Tłumaczył się potem, że i tak był to stan faktyczny,on tylko potwierdził to formalnie.Lata siedemdzie-29 kwietniasiąte to jednak czas, kiedy podkreślanie zbliżenia1978ze Związkiem Radzieckim było wręcz niesmaczne. na Wybrzeżu powstająMożna było dostać mdłości.Najlepszą ilustracjąWolne Związki Zawodowe.tego był Mirosław Hermaszewski całujący się w sta-Działają w nich międzynie nieważkości z Klimukiem&innymi: Andrzej Gwiazda,Anna Walentynowicz,A może był w tym sprytny zamysł: afiszujemy się z mi-Lech Wałęsa,łością do ZSRR, ale robimy swoje, czyli nawiązujemyKrzysztof Wyszkowski.współpracę z krajami Zachodu?Zbliżenie z Zachodem było czysto instrumentalne.Gdy Gierek foto-grafował się z Nixonem, wzrastał jego prestiż.Bo skoro wielcy tegoświata chcą rozmawiać z Gierkiem, to znaczy, że on jest mężemstanu.Z tych samych powodów wysłano wojska na Wzgórza Golan pokazywano, że Polska Ludowa jest aktywnym członkiem wspól-noty międzynarodowej.Ale integracja w ramach RWPG szła pełnąparą.W odpowiedzi na powstanie EWG wzmacniano więzi międzykrajami socjalistycznymi.Słabo to wychodziło, bo rubel transfero-wy był żenującą walutą.Co mógł poczuć Gierek, widząc, jak na VII Zjezdzie PZPR w 1975 roku nafa-szerowany lekami Breżniew przywódca atomowego mocarstwa, od któregozależały także sprawy Polski zaczął dyrygować śpiewającymi Międzynaro-dówkę delegatami? Nie chodzi mi tu raczej o niezręczną sytuację na Zjezdzie,ale o świadomość, że właściwie nie wiadomo, na kogo się orientować.1078853 1951971 1979 / Rozmowa z Marcinem Zarembą Towarzysze byli zażenowani i przestraszeni symboliczna wymo-wa wydarzenia nie budziła wątpliwości.Wszystkie wysiłki propa-gandowe na rzecz budowy przekonania o równoprawnej przyjaznispołeczeństw polskiego i radzieckiego mogły lec w gruzach.Ale niespowodowało to konfuzji w tym sensie, że Breżniew wypada z gryi nie wiemy, na kogo się orientować.Z kilku powodów.Po pierw-sze, problem sukcesji w żadnej partii komunistycznej nie został roz-wiązany w jakikolwiek formalny sposób i przywództwo I sekretarzazwykle pozostawało dożywotnie.Tak się stało w przypadku Leninai Stalina.Po drugie, formalnie władza spoczywała w rękach kolekty-wu członków Biura Politycznego.Dlatego z punktu widzenia kluczo-wych decyzji Breżniew-warzywo nie stanowił problemu.Po trzecie,Breżniew wbrew pozorom był jeszcze całkiem sprawny.Jedenaścielat wcześniej udało mu się usunąć Chruszczowa i to jest ten jedenwyjątek niedozgonnego rządzenia.Drugą kontrowersyjną poprawką było wpisanie przewodniej roli PZPRdo konstytucji.Po co?Za wprowadzeniem do konstytucji zapisu o partii stało doświad-czenie Grudnia.Zmiana dawała I sekretarzowi możliwość podejmo-wania decyzji lege artis.Z tymi zmianami w konstytucji to w ogólebyło tak, że w 1971 roku powstała komisja pod kierownictwem An-drzeja Werblana, która miała zaproponować poprawki.Było wielepomysłów, ale prawie nic z tego wyszło został właściwie ogryzek,czyli poprawki, z których nie można się było prestiżowo wycofać,bo to byłby skandal i przyznanie się do słabości.Moskwie może tenzapis nie był potrzebny, ale jak już się go zgłosiło, to łatwo sobie wy-obrazić gniew Kremla, gdyby nagle z niego zrezygnowano pod wpły-wem protestów społecznych.Skala reakcji społecznej w postaci listów protestacyjnych zaskoczyła Gierka?196 1078853 27 czerwca 1978 Mirosław Hermaszewski jakopierwszy Polak odbywa lotSkala reakcji społecznych? Nie przesadzajmy.Gdy-kosmiczny na radzieckim statkuby robotnicy chociaż jednego zakładu zastrajko-Sojuz 30.Lot trwa do 5 lipca.wali, moglibyśmy mówić o reakcjach społecznych.W miarę pełne półki i powszechnie odczuwana po-16 pazdziernikaprawa warunków życia gwarantowały stabilizację.1978Kryło się jednak w tym niebezpieczeństwo, że gdy Karol Wojtyła zostaje papieżemtrendy się odwrócą, protest, głównie przecież inte-i przybiera imię Jan Paweł II.ligencki, może się rozszerzyć.2 czerwca 1979Podczas głosowania w Sejmie jeden jedyny poseł, Sta- Jan Paweł II przylatujenisław Stomma, wstrzymał się od głosu i nie poparłz wizytą do Polski.zmian, choć też nie zagłosował przeciw.Z dzisiejszejperspektywy może się to wydawać niewiele znaczące,a przecież był to gest ogromnej odwagi.Każdy, kto choć trochę znał biografię Stommy, nie mógł wątpić,że on tak postąpi.To zdjęcie Stommy z ręką samotnie uniesioną dogóry było symbolem oporu do końca PRL.Trzeba podkreślić nie tyl-ko odwagę sprzeciwienia się samej władzy, ale również to, że w PZPRbyło wtedy trzy miliony dorosłych Polaków.Gest Stommy był bardzojednoznaczny na tle tego konformizmu
[ Pobierz całość w formacie PDF ]