[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.My mamy słabość gadulstwa, onimają siłę sekretu, i to zwłaszcza w tym jest ich zręczność. 92Petersburg, 1 sierpnia 1839.Trudno sobie wyobrazić smutny nastrój Petersburga w dniach, kiedy cesarz jest nieobecny.Prawdę mówiąc, to miasto nigdy nie jest właściwie wesołe, ale bez dworu to po prostu pustynia,wiesz zresztą, że jest zawsze zagrożone morzem.Toteż mówiłem sobie dziś rano przebiegającjego samotne bulwary i widząc jego puste promenady: A więc Petersburg zostanie zatopiony,ludzie uciekli i woda powraca, by owładnąć moczarem.Tym razem naturą odniosła zwycięstwonad wysiłkiem sztuki .Nic z tych rzeczy, Petersburg umarł, ponieważ cesarz jest w Peterhofie to wszystko.Przy tym stałym napięciu umysłowym wszystkich razem i każdego z osobna w dążeniu doawansu nie ma mowy o jakiejś rozmowie: oczy Rosjan z wielkiego świata są słonecznikamipałacu.Oni mówią do człowieka nie interesując się tym, co mówią, a ich spojrzenie jest stalezafascynowane słońcem łaski monarszej.Nie wyobrażaj sobie, że nieobecność cesarza czyni rozmowę swobodniejszą: on jest zawszeobecny w umyśle, i w braku oczu myśl zachowuje się jak słonecznik.Słowem, cesarz jest PanemBogiem, jest życiem, miłością tego nieszczęśliwego narodu.Czy wyobrażasz sobie życie ludzkie sprowadzone do nadziei ukłonienia się władcy, aby mupodziękować za jedno spojrzenie?.Jeżeli się stawiam na miejscu jedynego człowieka, któremu przyznaje się tutaj prawo doswobodnego życia, drżę o niego.Co za okropna rola do odgrywania rola Opatrzności dlasześćdziesięciu milionów dusz!!! To bóstwo, zrodzone z politycznego zabobonu, ma tylko dwiedrogi do wyboru: albo dowieść, że jest człowiekiem, pozwalając się zmiażdżyć, albo pchnąćswoich czcicieli do podbicia świata, by utrzymywać, że jest Bogiem.Oto jak w Rosji całe życiejest tylko szkołą ambicji.Ale jaką drogę przebyli Rosjanie, by dojść do tej samoabnegacji?Jaki ludzki środek mógł doprowadzić do takiego skutku politycznego? Zrodek? Oto on toczyn.Czyn to galwanizm, pozorne życie ciał i duchów, to namiętność mocniejsza i trwalsza odwszystkich innych.Czyn to zmilitaryzowany naród, to reżim wojskowy zastosowany do całego społeczeństwa, anawet do kast, które nie idą na wojnę.Słowem, to podział cywilnej ludności na klasyodpowiadające stopniom wojskowym.Odkąd wprowadzono tę hierarchię, ktoś, kto nigdy niewidział na oczy ćwiczeń, może otrzymać stopień pułkownika.Piotr Wielki bo trzeba się cofnąć zawsze do niego, by zrozumieć terazniejszą Rosję PiotrWielki, niezadowolony z różnych narodowych przesądów, które przypominały arystokrację iprzeszkadzały mu w urzeczywistnieniu planów, uznał pewnego dnia, że głowy jego stada są zbytmyślące, zbyt niezależne.Chcąc zaradzić tej niedogodności, najpoważniejszej ze wszystkich dlaumysłu aktywnego i sprawnego w swoim zakresie, ale zbyt ograniczonego, by zrozumieć dobrestrony wolności, mimo że jest tak korzystna dla narodów, a nawet dla rządzących nimi ludzi awięc ten mistrz samowoli w swej przenikliwości głębokiej, lecz ograniczonej nie wymyślił niclepszego jak podział stada, czyli kraju, na różne klasy, niezależne od nazwiska, od pochodzenia 93jednostki i od rodowego splendoru, tak iż syn największego wielmoży cesarstwa może należeć doniższej klasy, podczas gdy syn jego poddanego może wspiąć się do klas najwyższych, jeżeli taksię spodoba cesarzowi.W tym podziale narodu każdy człowiek otrzymuje swoje miejsce z łaskipanującego, i w ten sposób Rosja stała się sześćdziesięciomilionowym wojskiem: tym jestwłaśnie czyn, i jest to największe dzieło Piotra Wielkiego.Czyn składa się z czternastu klas, a każda z tych klas ma właściwe sobie przywileje.Czternasta jest najniższa.Znajdując się bezpośrednio nad chłopami pańszczyznianymi, ma nadnimi tę jedyną przewagę, że składa się z ludzi zwanych wolnymi.Ta wolność polega na tym, żenie można ich bezkarnie bić
[ Pobierz całość w formacie PDF ]