[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.NAWI¥ZANIA DO NASTÊPNYCH EPOKWraz z zakoñczeniem epoki wartoœci jej nie znikaj¹ lecz istniej¹ dalej.Kultura nie istnieje tylko w jednym okresie literackim.Nawet gdy kierunek jest inny ni¿ te, które dominuj¹.Wspó³czesna poetyka uznaje ascetyzm za ideê egoistyczn¹:"Opowieœæ ma³¿onki œw.Aleksego"¯ona go kocha lecz nie rozumie.Ma mu za z³e, ¿e j¹ opuœci³, zmarnowa³ jej m³odoœæ, ¿ycie.Przez niego sta³a siê brzydka, zgorzknia³a, zimna.Ocenia ascetów jako pe³nych chwa³y ale plugawych, ¿ebraków.Gardzi, brzydzi siê nimi.Nawi¹zanie do honoru, s³awy:"Gra¿yna"Gra¿yn¹ kierowa³ patriotyzm, poœwiêcenie dla honoru.S³u¿y ojczyŸnie nie Bogu.Walczy o chwa³ê swoj¹ i swej rodziny."Konrad Wallenrod""Don Kichot"Parodia etosu rycerskiego."Bema pamiêci ¿a³obny rapsod"Zw³oki odziane s¹ w pancerz.S¹ p³aczki, orê¿ nie pasuj¹cy do danej epoki.Cechy œredniowieczne.Stylizowany jest na rycerza doskona³ego.19.UZUPE£NIENIE19.1 SZTUKAMalarstwo:Hans Merling "Wizja s¹du ostatecznego"Albert DurerHieronim Bosck19.2 LITERATURA OBCA"Rycerze okr¹g³ego sto³u""Pieœñ o Nibelungach"VillonDante Aligieri "Boska Komedia" ® prze³om epok19.3 POJÊCIAhagiografia (¿ywoty œwiêtych, idealizacja)apokryt (historia oparta na Biblii ale nie zawarta w kanonie)dramat liturgiczny (wpleciony w obrzêd mszy)memento mori (pamiêtaj o œmierci)danse macabre (taniec œmierci; wszyscy s¹ równi wobec œmierci, demokratyzm, galitaryzm)chansons de geste (pieœñ o czynach)pareneza (wzorce osobowe)R E N E S A N S20.Ramy czasoweW£OCHYPocz¹tek: prze³om XII i XIV w.Koniec: XVI w.EUROPAPocz¹tek: XV w.Koniec: XVI w.21.PODSTAWOWE CECHY KULTURY RENESANSUEpoka ta narodzi³a siê we W³oszech w XIV wieku.Bogate mieszczañstwo przejmowa³o w³adzê w republikach w³oskich.Wielkie rody skupia³y w swoich pa³acach uczonych, artystów i poetów.Oœrodkiem zainteresowania siê uczonych i twórców sta³ siê cz³owiek i jego doczesne sprawy.Chciano zjednoczyæ kraj i przywróciæ Italii rolê dawnego imperium Rzymskiego.Ponownie odkryto piêkno staro¿ytnej sztuki.Na rozwój renesansu, jako epoki w dziejach kultury europejskiej, z³o¿y³o siê wiele czynników historycznych.Do g³ównych nale¿y kryzys papiestwa i rozwój reformacji, rozbicie jednoœci cesarsko-papieskiej Europy oraz powstawanie, po okresie rozbicia feudalnego, zjednoczonych pañstw (m.in.Hiszpania, Francja, Szwajcaria, Polska).21.1 NAZWY EPOKIRenesansNazwê epoce da³ póŸniejszy w³oski malarz, architekt i pisarz, Giorgio Vasari.Nazwa ta mia³a wyra¿aæ przeciwstawienie nowej epoki czasom œredniowiecza.Termin ten oznacza powrót do staro¿ytnoœci, do sztuki i filozofii antycznej oraz odrodzenie cz³owieka i kultury.Z pocz¹tku u¿ywano tej nazwy w znaczeniu odrodzenia pañstwa na wzór starorzymski, póŸniej dotyczy³o to te¿ literatury, filozofii i idea³ów antycznych.PóŸniej znaczy³o to równie¿ odnowê i rozwój ludzkoœci.OdrodzenieZ w³oskiego renessaince.Odrodzenie literatury antycznej,ê ludzkoœci (renovatio hominis), przesz³oœci ,odnowienie,podnoszenie siê jej na wy¿szy poziom, odnowienie staro¿ytnoœci (renovatio antiquitais), odrodzenie przesz³oœci, dawnej wiedzy, kultury i sztuki antyku, programowo zapocz¹tkowane w XIV w."Z³oty wiek kultury polskiej"Nazwa polskiego renesansu.Podobnie jak z³oty wiek staro¿ytnoœci, odrodzenie polskie obfitowa³o w œwietne wydarzenia w dziedzinie kultury i sztuki (architektura, malarstwo, muzyka, literatura).21.2 PODSTAWOWE PR¥DY UMYS£OWE I RELIGIJNE21.2.1 HumanizmPr¹d œwiatopogl¹dowy rozwijaj¹cy tradycje antycznej wiedzy o cz³owieku jako o jednostce (psychika i wra¿liwoœæ).D¹¿y³ do rozwoju osobowoœci uznaj¹c wartoœæ jego rozumu.Humaniœci g³osili potrzebê poznania i kszta³towania indywidualnej, silnej jednostki ludzkiej.W myœl humanizmu cz³owiek jest wielce wartoœciowy, liczy siê jego talent, liczy siê ka¿de odrêbne istnienie.Poznawano przyrodê, piêkno, patriotyzm.By³ to antropocentryzm.Usytuowanie cz³owieka w centrum œwiata.Has³em humanistów sta³o siê zdanie Terencjusza: "Cz³owiekiem jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce"21.2.2 ReformacjaOderwa³a ok.1/3 Europy od koœcio³a katolickiego.Przyczyni³a siê ona do rozwoju tolerancji religijnej, rozkwitu kultur, jêzyków i literatur narodowych.Sprzyja³a kszta³towaniu siê stosunków wczesnokapitalistycznych i republikañskich teorii pochodzenia w³adzy.Za formalny jej pocz¹tek uznajê siê og³oszenie 95-u tez Marcina Lutra.Powsta³y nowe pr¹dy religijne.Reformacja by³a powodem wybuchu d³ugoletnich wojen religijnych np.wojnê ch³opsk¹ rozpêtano w 1525 roku poprzez nietolerancjê religijn¹.W roku 1529 - protest mniejszoœci luterañskiej w Spirze na sejmie.Rozbi³y one wspólnotê wyznaniow¹ Europy.21.2.3 Luteranizm(Niemcy, Skandynawia, Francja, Czechy, Wêgry, Polska)Twórc¹ by³ Marcin Luter.Istotne jest podejœcie wyznawców do Biblii.G³osili bowiem, ¿e mo¿na j¹ interpretowaæ indywidualnie, ¿e nale¿y t³umaczyæ je na jêzyki narodowe, ¿e Koœció³ nie jest jedynym autorytetem rozumiej¹cym Bibliê.Koœció³ na ziemi nie mo¿e dawaæ udzielenia rozgrzeszenia czyli uwolnienia ludzi od mêk czyœæcowych czy piekielnych.21.2.4 Kalwinizm(Francja, Szwajcaria, Niderlandy)Twórc¹ by³ Jan Kalwin
[ Pobierz całość w formacie PDF ]