[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.To jest to, co rysuje przed meczem trener, a co pokazuje się przed transmisją w 24telewizji i wyraża nawet w quasi‐matematycznej formie: układ 1‐3‐4‐3 albo 1‐4‐3‐2, albo jakoś jeszcze inaczej.Po piąte, mecz piłkarski to suma działań i interakcji zawodników.Toczy się dopóty, dopóki zawodnicy biegają, podają sobie piłkę, dryblują, kiwają przeciwnika, strzelają.Ale, po szóste, nie czynią tego dowolnie, lecz w ramach reguł.Kultura piłkarska oznacza, że wiąże ich regulamin gry, na straży którego stoi sędzia i sam ten regulamin pozwala odróżnić mecz piłkarski od meczu rugby czy baseballu.Pojedynczy zawodnicy.|v kierują się też regułami właściwymi dla ich pozycji, zawartymi w ich roli.Inaczej gra obrońca, inaczej napastnik, a jeszcze inaczej bramkarz.Drużyna ma też pewne symbole tożsamości: proporczyki,herby, koszulki, wymieniane rytualnie przed i po meczu.Wreszcie, po siódme, mecz jest nieustanną płynną zmiennością sytuacji na boisku, zawodnicy przemieszczają się raz pod jedną,raz pod drugą bramkę, układają w różne konfiguracje, zachodzą kluczowe zdarzenia: gol, karny, rzut rożny, rzut wolny itp.A każda aktualna sytuacja stwarza pewne nowe szansę i pewne ograniczenia dla dalszej aktywności, na przykład dla wyprowadzenia szybkiej kontry albo dla zmasowania obrony.Podobną siedmiostopniową analizę można by przeprowadzić dlakażdego innego przejawu życia społecznego, co polecam ‐ jako zabawę ‐ czytelnikom.Dla różnych celów badawczych, w celu rozwiązywania różnych problemów, mogą byćprzydatne różne podejścia.Każde kolejne z siedmiu wyróżnionych odchodzi coraz dalej od oczywistości i konkretu, wnikając w coraz to bardziej abstrakcyjne, ukryte warstwy świata społecznego.Ale te bardziej wyrafinowane punkty widzenia nie unieważniają prostszych.Żebyzrozumieć, co się dzieje w społeczeństwie, musimy niekiedy szukać bardzo głęboko, napoziomie strukturalnym, kulturalistycznym czy polowym.Ale niekiedy wystarczy perspektywagrupowa czy demograficzna.Podobnie jak żeby wbić gwóźdź w ścianę, nie trzeba stosować mechaniki kwantowej, żeby policzyć wydatki w sklepie, nie potrzeba rachunku różniczkowego,a żeby zrobić okulary, wystarczy optyka Newtona zamiast teorii Einsteina.Podobnie wsocjologii, punkt widzenia musi być dostosowany do potrzeb badawczych.Socjologia, jak każda nauka młoda, aby określić swój przedmiot często stosuje rozumowania przez analogię.Zaczynała od metafory organicznej.Mówiono też o mechanizmie społecznym.Potem była analogia z geometrią.Wreszcie z polem, jako echo nowoczesnej fizyki.Dzisiaj dominujący sposób pojmowania społeczeństwa oddają dwie metafory: „przestrzeńmiędzyludzkaʺ i „życie społeczneʺ.Pierwsza sugeruje, że socjologia nie skupia uwagi po prostuna ludziach, ale na tym wszystkim, co zachodzi, dzieje się pomiędzy ludźmi i wynika z faktu, żeżyjemy zawsze w otoczeniu innych.Druga sugeruje, że ta przestrzeń międzyludzka nie jest zastygła, statyczna, lecz nieustannie zmienia się, „żyjeʺ dzięki podejmowanym przez ludzi działaniom.Gdyby więc trzeba było jednym zdaniem określić, czym jest dzisiaj socjologia, można by powiedzieć tak: jest to nauka o ludziach działających w polu wzajemnych relacji (w„przestrzeni międzyludzkiejʺ), którzy nadają temu polu nieustanną dynamikę funkcjonowania istawania się (podtrzymują „życie społeczneʺ), a utrwalone, często niezamierzone efekty swoichdziałań pozostawiają jako ramy strukturalne i kulturowe kolejnych działań następującym po sobie pokoleniom.Jednostka w społeczeństwie ‐ konteksty społeczneZ perspektywy pojedynczego członka społeczeństwa pole społeczne, czy inaczej przestrzeń międzyludzka, w której przebiega życie każdego z nas, jest ogromnie złożone.Analizowaliśmy25wyżej przykład uczestnictwa w rodzinie.Ale przecież w kontekście rodzinnym upływa tylko cząstka naszego życia, ogromnie ważna, ale jednak tylko cząstka.Bo obok tego już jako dzieciwchodzimy w inny kontekst, towarzysko‐zabawowy: na podwórku czy boisku.Gdzieśmieszkamy, w jakimś kontekście sąsiedzkim.A potem znajdujemy się w kontekścieedukacyjnym: w przedszkolu, szkole, na uniwersytecie.Potem pojawia się kontekst zawodowy:w biurze czy fabryce.A obok tego kontekst rozrywkowy: w kinie czy dyskotece.Idziemy do siłowni czy na pływalnię i trafiamy w kontekst rekreacyjny.Jeśli gramy w drużynie piłkarskiej,jak w drugim analizowanym przykładzie, to znajdujemy się w kontekście sportowym.Kiedy indziej znajdujemy się w kontekście religijnym, np.na niedzielnej mszy czy pielgrzymce do Częstochowy.A także wchodzimy w kontekst polityczny, gdy idziemy głosować luborganizujemy strajk.Jest także wszechobecny dziś kontekst ekonomiczny, gdy idziemy na zakupy albo składamy pieniądze w banku.Wpadamy w kontekst medyczny, gdy idziemy dolekarza albo kładziemy się w szpitalu.A w kontekst wymiaru sprawiedliwości, gdy płacimy mandat albo stajemy w sądzie.Gdy zostaniemy, nie daj Boże, skazani, trafiamy do kontekstu więziennego, a gdy przechodzimy na emeryturę ‐ w kontekst „stanu spoczynkuʺ.Z pewnościąnie jest to lista wyczerpująca wszystkie możliwości
[ Pobierz całość w formacie PDF ]