Nietzsche Z genealogii moralnoci

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.To wszystko jest w naj-wyższym stopniu paradoksalne: stoimy tu wobec rozdwojenia, które c h c e być rozdwojo-nem, które r o z k o s z u j e się w tem cierpieniu samem sobą i staje się nawet coraz pewniej-sze siebie i bardziej tryumfujące, w miarę jak jego własnego założenia, fizyologicznej zdolno-ści życiowej, u b y w a.�Tryumf w ostatecznej właśnie agonii�: pod tym najwyższym zna-kiem walczył zdawien dawna ideał ascetyczny; w tej zagadce uwiedzenia, w tym obrazie za-chwytu i udręki widział on swoje najjaśniejsze światło, swoje zbawienie, swoje ostatecznezwycięstwo.Crux, nux, lux stanowi dlań jedno.5812.Przypuściwszy, że taka ucieleśniona wola przeczenia i wynaturzania doprowadzoną zosta-nie do f i l o z o f o w a n i a: to na czerni wywrze ona najwnętrzniejszą swą samowolę? Natem, co z największą odczuwa się pewnością jako prawdziwe, jako rzeczywiste: szukać bę-dzie b ł ę d u tam właśnie, gdzie właściwy instynkt życiowy najbezwarunkowiej wskazujeprawdę.Naprzykład, jak to czynili filozofowie Ved�nty, zniży ona cielesność do złudzenia,boleść tak samo, wielość, całe przeciwieństwo pojęć �podmiot� i �przedmiot� błędy, sametylko błędy! Odmówić swojemu ja wiary, sobie samemu własnej zaprzeczyć �realności� coza tryumf! już nie tylko nad zmysłami, nad oczywistością, daleko wyższy rodzaj tryumfu,pogwałcenie i okrucieństwo względem r o z u m u.Rozkosz ta dochodzi do szczytu przez to,że ascetyczna samopogarda, samoszyderstwo rozumu wyrokuje: j e s t królestwo prawdy iistnienia, lecz właśnie rozum jest zeń w y k l u c z o n y!.(Mówiąc nawiasem: nawet jeszczew kantowskiem pojęciu: �myślny charakter rzeczy�, pozostało coś z tego pochutliwegoascetycznego rozdwojenia, które lubi zwracać rozum przeciw rozumowi; �myśmy charakter�bowiem oznacza u Kanta pewną rzeczy właściwość, z której intelekt właśnie tyle pojmuje, żejest ona dla intelektu z g o ł a n i e d o p o j ę c i a.) Nie bądzmy zresztą, właśnie jakopoznający, niewdzięczni takim właśnie rezolutnym odwróceniom zwykłych perspektyw iocen, któremi duch nazbyt długo pozornie zbrodniczo i bezużytecznie szalał przeciw sobiesamemu.W ten sposób raz widzieć inaczej, c h c i e ć widzieć inaczej jest niemiłą wprawą iprzysposabianiem intelektu do jego przyszłej �przedmiotowości�:, pojętej nie w znaczeniu�kontemplacyi bezinteresownej� (coby było bez znaczenia i sensu), lecz jako możność d z i er ż e n i a w s w e j m o c y swego �za� i �przeciw� i dowolnego władania niemi tak, żemożna używać właśnie r o z m a i t o ś c i perspektyw i uczuciowych interpretacyi na pożytekpoznania.Strzeżmy się bowiem, moi panowie filozofowie, odtąd lepiej przed niebezpiecznemstarem pojęciowem bajczarstwem, które wymyśliło sobie �czysty, bezwolny, bezbolesny,bezczasowy podmiot poznający�, strzeżmy się polipowych ramion takich sprzecznych w so-bie pojęć, jak �czysty rozum�, �bezwzględna duchowość�, �poznanie samo w sobie�: terzeczy bowiem wymagają zawsze, by pomyśleć sobie oko, którego zgoła pomyśleć sobie niemożna, oko, które nie ma mieć żadnego kierunku, którego siły czynne i interpretujące mająbyć podwiązane, ma ich być brak, przez które jednak patrzenie staje się dopiero widzeniemczegoś; wymaga się tu więc zawsze od oka niedorzeczności i rzeczy nie mających znaczenia.Istnieje t y l k o perspektywiczne widzenie, t y l k o perspektywiczne poznanie.A i m w i ę ce j uczuć dopuszczamy do słowa o jakiejś rzeczy, i m w i ę c e j oczu, rozmaitych oczu dla tejsamej rzeczy wstawić sobie umiemy, tem zupełniejsze staje się nasze �pojęcie� o tej rzeczy,nasza �przedmiotowość�.Wykluczyć jednak wogóle wolę, wykluczać uczucia wszystkie ra-zem i poszczególnie (przypuściwszy, że toby było w naszej mocy), jakże? nie nazywałożbysię to k a s t r o w a n i e m intelektu ?.13.Ale zawróćmy.Taka sprzeczność w sobie, jaka się w ascecie ujawniać zdaje, �życie p r z ec i w życiu�, jest leży to już jak na dłoni biorąc fizyologicznie, nie zaś psychologicznie,poprostu nonsensem.Może ona być tylko p o z o r n a; musi być pewnego rodzaju tymczaso-wym wyrazem, wyłożeniem, formułą, przyrządzeniem, psychologicznem nieporozumieniemczegoś, czego właściwa natura nie mogła jeszcze zostać zrozumianą, nie mogła jeszcze zostaćokreśloną s a m a w s o b i e, jedynie słowem, wciśniętem w starą l u k ę ludzkiego pozna-nia.%7łeby zaś krótko przeciwstawić temu istotny stan rzeczy: i d e a ł a s c e t y c z n y wy-59pływa z o c h r o n n e g o i l e c z n i c z e g o i n s t y n k t u w y r a d z a j ą c e g o s i ę ży c i a, które wszelkimi środkami stara się podtrzymać siebie i o istnienie swe walczy; wska-zuje on na częściowy fizyologiczny zastój i znużenie, przeciw którym najgłębsze, nienaruszo-ne instynkty życia walczą nieustannie nowymi środkami i wynalazkami.Ideał ascetyczny jesttakim środkiem: rzecz ma się więc odwrotnie, niż czciciele tego ideału sądzą, życie zmagasię w nim i walczy przezeń z śmiercią i p r z e c i w śmierci, ideał ascetyczny jest fortelem dou t r z y m a n i a życia.%7łe mógł on w tej mierze, jak tego historya uczy, rządzić i owładnąćczłowiekiem, w szczególności tam wszędzie, gdzie cywilizacya i obłaskawienie człowiekaprzeparte zostały, to dowodzi wielkiego faktu: c h o r o b l i w o ś c i dotychczasowego typuczłowieka, przynajmniej obłaskawionego człowieka, fizyologicznego zmagania się człowiekaz śmiercią (dokładniej z uprzykrzeniem sobie życia, ze znużeniem, z życzeniem sobie �koń-ca�).Kapłan-asceta jest ucieleśnionem życzeniem, by być czemś innem, by być gdzieindziej,i to najwyższym stopniem tego życzenia, jego właściwą żarliwością i namiętnością: lecz wła-śnie m o c jego życzenia jest pętem, które go tu przykuwa; właśnie przez nią staje się on na-rzędziem, które musi pracować, by stworzyć ponyślniejsze warunki dla istnienia tutaj i pozo-stania człowiekiem, właśnie tą mocą przytrzymuje on silnie przy istnieniu całą trzodę nieuda-nych, niezadowolonych, zawiedzionych rozbitków, wszelkiego rodzaju cierpiących z powodusiebie samych, przodując im instynktownie jako pasterz.Sądzę, że mnie już rozumiecie: tenkapłan-asceta, ten pozorny wróg życia, ten p r z e c z y c i e l, on właśnie należy do bardzowielkich z a c h o w u j ą c y c h i p o t w i e r d z e n i e s t w a r z a j ą c y c h potęg życio-wych [ Pobierz całość w formacie PDF ]

download * ebook * pdf * do ÂściÂągnięcia * pobieranie

Tematy