[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Otóż wedługtego pewnika fizycznego: co jest nieskończone, nie może przemijać,ani też w żaden sposób się poruszać, niebo musi być nieruchome.Lecz powiadają, że zewnątrz niebios nie ma ciała, ani miejsca, anipróżni, zgoła niczego, i dlatego jest niemożliwe, ażeby niebo miałodokądś odlecieć? Wtedy jednak stałaby się, zaprawdę, rzecz dziwna:że mianowicie coś dawałoby się przez nic powstrzymywać.Jeżelijednak niebo będzie bez końca, a tylko wewnątrz ograniczone wklę-słością, mogłoby się to raczej sprawdzić, że zewnątrz nieba już nicsię nie znajduje, skoro wszystko będzie już w nim zawarte, ijakkolwiek wielką zajmowałoby przestrzeń, niebo pozostałoby niewzruszone.Najgłówniejszym bowiem argumentem, którym usiłujądowodzić jakoby świat miał granice, jest ruch.Czyby zaś świat miałbyć ograniczony, czyli też nieskończony, kwestię tę pozostawmyrozprawom fizjologów, to uważając za rzecz pewną, że Ziemiaotoczona zewsząd punktami wierzchołkowymi, ograniczona jestpowierzchnią kulistą.Dlaczego więc wahamy się jeszczeprzyzwolić raczej na jej ruch już z przyrody kształtowi jejodpowiedni, aniżeli utrzymywać, że cały świat się obraca, któregogranic nie znamy, ani ich nawet znać nie możemy, a raczej nieuznamy, że obrót dzienny całego nieba jest tylko pozorny, nato- miast obrót Ziemi rzeczywisty? Złudzenie jest tu bowiem takiesamo, o jakim wspomina Eneasz Wergiliuszowy mówiąc13:Odbijamy od portu, a lądy i miasta wstecz pomykają.Albowiem na płynącym podczas ciszy okręcie, wszystkieprzedmioty znajdujące się zewnątrz widzą żeglarze jakoby cofającesię na podobieństwo owego ruchu, a sami natomiast sądzą, żepozostają w spoczynku wraz ze wszystkim co mają ze sobą naokręcie.Tak samo, zaprawdę, dzieje się z dziennym ruchem Ziemi,z której patrząc na niebo wydaje się, jakoby cały świat toczył siędookoła.Cóż znowu powiemy o chmurach i o innych ciałach,jakkolwiek zawieszonych w powietrzu, raz obniżających się, to zno-wu do góry się unoszących, jeżeli nie to, że nie tylko ziemia z wodą,jako z żywiołem z nią spojonym, razem się obraca, ale że takżeniemała część powietrza i to wszystko co z ziemią ma jakikolwiekzwiązek.Dzieje się zaś to albo dlatego, że najbliższa częśćpowietrza będąc zmieszana z ziemnymi lub wodnymi częściami,podlega temu samemu co i Ziemia prawu przyrody, lub może dla-tego, że ruch powietrza jest nabyty od samejże Ziemi, skutkiemstykania się z nią wśród nieustannego jej obrotu.Na odwrót zrównym zdziwieniem powiadają, że najwyższa warstwa powietrzapostępuje za ruchem nieba, na co wskazują owe nagle siępojawiające gwiazdy, mianowicie komety14, zwane u Grekówbrodatymi (pogoniami), których miejsce powstania nawetnaznaczają, a które13Wergiliusz, Eneida III, 72.14Wśród głównego dzieła jest to jedyna o kometach wzmianka Kopernika. podobnie jak inne gwiazdy wschodzą i zachodzą.My górną tękrainę powietrza dla znacznej jej odległości od Ziemi, możemyuważać za pozbawioną owego ruchu ziemskiego.Dlatego powietrzenajbliższe Ziemi wraz z ciałami w nim zawieszonymi, wydawać siębędzie spokojne, chyba że wiatrem lub innym jakim popędembędzie, jak się to zdarza, w tę lub ową stronę niepokojone.Czymżebowiem innym jest wiatr w powietrzu, jeżeli nie tym samym czymprądy w morzu? Ciałom zaś spadającym i do góry się wznoszącymnależy przyznać dwojaki ruch w porównaniu ze światem, a nawszelki sposób złożony z prostego i kołowego.Albowiem gdy ciaławłasnym ciężarem uciskane, są zwykle ziemskimi, nie maszwątpliwości, że części zachowują tę samą własność co ich całość.Inie inna może być przyczyna zjawisk występujących w tych ciałach,które ognistą siłą bywają wyrzucane do góry, gdyż i ogieńrozniecony na Ziemi głównie jest podsycany paliwem ziemskim, anawet sam płomień uważają za dym rozżarzony.Jest zaś własnościąognia rozszerzenie ciał nim przeniknionych, czego dokonywa on ztaką siłą, że na żaden sposób, żadnymi machinami niepodobna gowstrzymać, ażeby nie zerwał zapory i nie dokonał swojego dzieła
[ Pobierz całość w formacie PDF ]