[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Nikt wszakże nie poświęcał wspaniałomyślniej życia swego dla kraju z mniej-szą troską o siebie.Za to, jak również za wysoki rozum i powodzenie jegorządów, a jeszcze więcej za szlachetną myśl podniesienia wszystkich obywa-teli ateńskich do wykształcenia i dobrego smaku.Perykles często uważanyjest na największego z greckich mężów stanu.Jedna część dzieła Peryklesapozostanie na zawsze godną naśladowania.Najlepsi ludzie Anglii i innychpaństw wolnych w nasze dni podzielają uczucie Peryklesa względem ludu.Podobnie jak Perykles pragną oni, aby cały naród, bez różnicy stanu i mająt-ku, brał sprawiedliwie udział w rządach i interesował się tem, co się dzieje wpaństwie.Wierzą, że szczęście kraju zależy najwięcej od wykształcenia i wy-chowania ludu.Zrodki, przy pomocy których Perykles kształcił lud, nie były te same, jakiesą u nas w użyciu, jak szkoły i kluby (stowarzyszenia); lecz były takie, któresię wydawały najbardziej naturalnemi dla greka.Więcej niż kto inny Perykleswpoił Ateńczykom ową miłość dla wiedzy, poezyi i sztuki, którą zachowali iwtedy, kiedy upadła ich potęga wojskowa, a które, więcej niż ta potęga, przy-czyniły się do zasług ich wobec ludzkości.Nie udzielał Perykles ludowi naukiksiążkowej, gdyż mało jeszcze było nauki takiej w owym czasie.Lecz starałsię obudzić wszystkie jego zdolności, czyniąc jego życie codzienne jasnem i46 czynnem a podnosząc do możliwej szlachetności i godności rzeczy, w którychbrał udział cały lud, jak cześć dla bogów i zabawy publiczne.Pod jego kie-rownictwem świątynie i posągi bogów, które pomagały Grekom do wytworze-nia idei o bóstwach, stały się wspaniałemi, pięknemi i pełnemi spokoju.Wmiejscach publicznych wymalowane zostały obrazy przedstawiające czynno-ści bogów w stosunku do Aten oraz najważniejsze wypadki historyi ateńskiej.Sztuki teatralne pisane przez największych poetów, grywane były kosztempaństwa w olbrzymich otwartych gmachach przed tłumami ludu.Sztuki po-ważne, zwane tragedyami, przedstawiały ponure dzieje bohaterów; sztuki za-bawne, czyli komedye, najczęściej wiązały się z wypadkami bieżącymi.Sztukite nietylko sprawiały przyjemność ludowi i odzwyczajały go od surowych iniedorzecznych rozrywek, lecz pobudzały go do myślenia w taki sam sposób,jak to czyni dziś czytanie książki.Najwcześniejszym poetą tragicznym był Eschylos, który walczył pod Ma-ratonem.Jego tragedye były bardzo uroczyste.Mało w nich było postaci, leczprzemawiały one w tonie poważnym.Po nim nastąpił Sofokles, który wpro-wadzi więcej akcyi do sztuk swoich, a bohaterów uczynił podobniejszymi dozwykłych ludzi.Trzecim był Eurypides, najczulszy z poetów tragicznych.Największym poetą komicznym był Arystofanes.Nie był on przyjacielemzmian zaprowadzonych w Atenach i wyśmiewał nowomodnych mężów stanu.4Studya przyrodnicze także rozpoczęły się w Atanach.Przez jakiś czas wy-przedziła je Jonia, lecz niebawem Ateny stały się miejscem spotkaniawszystkich najwybitniejszych ludzi Grecyi.Przeciętny Ateńczyk sądził jed-nak, że badanie przyrody jest grzechem, wierzył bowiem, np.że słońce jestbogiem.Pewien Jończyk, Anaxagoras, przyjaciel i nauczyciel Peryklesa, zale-dwie uniknął śmierci za to, że twierdził, że słońce składa się ze skał jak iziemia.Tak więc badanie naukowe dopiero zaczynało się w Atenach, a ludpełen był przesądów; lecz poezya i sztuka z czasów Peryklesa zostały na zaw-sze wzorem piękna dla ludzkości.13.Przeciwstawność Aten i Sparty.Kiedy Perykles ozdabiał Ateny,Sparta zostawała podobną do prostej wioski bez gmachów publicznych, aprzeciwstawność życia spartańskiego z ateńskiem była tak wielka, jak niepo-dobnym był do siebie wygląd obu miast.%7łycie Ateńczyków pełne było rozma-itości: przedsiębiorczość i żywość stały się ich naturą.Spartanie, przeciwnie, zachowali swój surowy i wojowniczy tryb życia,swoje dawne rządy.Mieli oni małe wykształcenie i o nic się nie troszczyliprócz tego, by być dobrymi wojownikami.14.Wojna Peloponezka.W r.431 r.wybuchła wojna miedzy Atenami aLigą Peloponezką, która po 27 latach zakończyła się upadkiem panowaniaateńskiego.Powód do niej dała kłótnia między Kerkyrą a Koryntem, w którejAteny popierały Kerkyrę.Sparta zwołała kongres; Korynt i inne państwa na-rzekały na postępowanie Aten: postanowiono wytoczyć im wojnę.Rzeczywistąprzyczyną wojny była ta, iż Sparta i jej sprzymierzeńcy zazdrośni byli potęgi,którą zdobyły sobie Ateny
[ Pobierz całość w formacie PDF ]